- Αμαζόνες
- Μυθικός λαός πολεμοχαρών γυναικών που λάτρευαν τον Άρη, θεό του πολέμου, και τον θεωρούσαν γεννήτορά τους. Σύμφωνα με τη μυθολογία, κατοικούσαν στον Πόντο της Μικράς Ασίας, στην περιοχή της Τραπεζούντας. Κανένας άντρας δεν ήταν δεκτός στην κοινότητά τους, παρά μόνο για τη διαιώνιση της φυλής τους. Ανέτρεφαν μόνο τα θηλυκά παιδιά τους και κατά μια εσφαλμένη ετυμολογία του ονόματός τους, έκοβαν τον έναν μαστό τους για να χειρίζονται ευκολότερα το τόξο, γεγονός όμως που δεν επιβεβαιώνεται από τις πολυάριθμες παραστάσεις Α. στην τέχνη. Στον Τρωικό πόλεμο, μετά τον θάνατο του Έκτορα, πολέμησαν στο πλευρό των Τρώων, με επικεφαλής τη βασίλισσά τους Πενθεσίλεια, την οποία σκότωσε ο Αχιλλέας. Ένας από τους άθλους του Ηρακλή ήταν ότι κατάφερε να αποσπάσει από την Ιππολύτη, βασίλισσα των Α., τη ζώνη που της είχε προσφέρει ο Άρης. Κατά τη μυθολογική παράδοση, ο Ηρακλής πήρε μαζί του στην Αθήνα την Ιππολύτη (ή την Αντιόπη), με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Ιππόλυτο. Ο Όμηρος μιλά για μια εισβολή Α. στη Λυκία, όπου όμως τις νίκησε ο Βελλερεφόντης. Δεν υπάρχουν στοιχεία λατρείας των Α., ο Πλούταρχος όμως αναφέρει πως τους προσέφεραν θυσίες το φθινόπωρο. Οι σύγχρονοι ερευνητές δεν συμφωνούν στην ερμηνεία του μύθου των Α.· ορισμένοι τις θεωρούν δημιούργημα της φαντασίας των αρχαίων Ελλήνων, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως αποτελούν μακρινή ανάμνηση της μητριαρχίας. Υπάρχουν επίσης ερευνητές που με βάση μια ετυμολογία του ονόματός τους, από την ασιατική λέξη μάζα (maza) που σημαίνει σελήνη, θεωρούν τις Α. ιέρειες του ουράνιου αυτού σώματος. Οι αγώνες των Α. προς τους ήρωες της αρχαίας Ελλάδας υπήρξαν προσφιλές θέμα της ελληνικής τέχνης (από τον 6ο αι. π.Χ. έως τους αλεξανδρινούς χρόνους), όπου συχνά απεικονίζονταν με σκυθική στολή.
Αμαζόνειο.Αρχαίο ιερό στην Αθήνα, στο οποίο τιμούσαν τις Α. Πιστεύεται ότι βρισκόταν στη ΒΔ πλευρά του λόφου του Αρείου Πάγου, στην αρχαία οδό που οδηγούσε στην Πειραϊκή πύλη των αρχαίων τειχών. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, είχαν στρατοπεδεύσει και αργότερα σκοτωθεί οι Α. Την άποψη αυτή, γύρω από τη θέση του Α., ενισχύει και το γεγονός ότι το ιερό αυτό ήταν σε συνάφεια με τον ναό στην ίδια τοποθεσία του Άρη, τον οποίο θεωρούσαν πατέρα της Α., πρώτης βασίλισσας των Α.
Αμαζονίς στήλη.Μαρμάρινη στήλη πάνω στον τάφο της Αντιόπης, στην αρχαία Αθήνα. Ο τάφος αυτός βρισκόταν κοντά στις Ιτωνίδες πύλες και στο ιερό της Γης Ολυμπίας, νότια του ναού του Ολυμπίου Διός και μέσα από τα τείχη του Αδριανού –ίσως και αυτών του Θεμιστοκλή. Από μαρτυρία του Παυσανία φαίνεται ότι σωζόταν και μετά το 150 μ.Χ. Πιθανολογείται ότι πάνω στη στήλη υπήρχε ανάγλυφη παράσταση Α., αρχαϊκής τέχνης.
Μια Αμαζόνα σε ιωνικό γλυπτό από ασήμι (6ος αι. π.Χ.).
Ψηφιδωτό (3ος-4ος αι. μ.Χ.) από τη Δάφνη της Αντιόχειας που εικονίζει Αμαζονομαχία (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι).
* * *οι Μυθ.μυθικό έθνος ηρωικών γυναικών, που, κατά τους αρχαίους, κατοικούσαν στην περιφέρεια τού τότε γνωστού κόσμου.
Dictionary of Greek. 2013.